Joanne’s blog 60

Lieve allemaal,

Ook al ga ik heel regelmatig naar de synagoge op vrijdagavond en shabbat, het jaarlijkse hoogtepunt voor mij is de dienst op Jom Kippoer. De liturgie, de melodieën, het gezamenlijk tot inkeer komen… Het voelt als een schoonmaak van mijn denken en zijn.

Maar dit jaar was alles anders. Het begon al op de donderdag. De burgemeester van ons dorp besloot dat de diensten op Jom Kippoer in het moadon gehouden zouden worden. Dat is een clubhuis met een schuilkelder. Onze synagoge ligt namelijk te ver bij een schuilkelder vandaan. Dat betekende dat we stoelen, gebedenboeken en de Thorarollen moesten verplaatsen. Met een kleine groep gingen we aan de slag. Tijdens het sjouwen, voelde ik me verdrietig en verward. Uitwijken naar een veilige ruimte – het voelde als een afschuwelijke film. Maar ook – wat een geluk dat we deze mogelijkheid hadden.

Mijn gedachten gingen terug naar 6 oktober 1973, het uitbreken van de Jom Kippoeroorlog. Mijn vader had zijn hele leven op Jom Kippoer gevast. Maar die dag zei hij tegen me: “Als G’d kan toestaan dat er op een van de heiligste dagen van het jaar oorlog uitbreekt, dan geloof ik niet meer in G’d.” Jarenlang vastte hij niet meer, maar ging nog wel naar de synagoge. Totdat hij en mijn moeder naar Israël emigreerden. Al bij de eerste Jom Kippoer besloot hij weer te gaan vasten. “Want”,  zo vertelde hij iedereen die het wel en niet wilde horen, “dit is het land van wonderen, het land dat G’d aan het Joodse volk heeft gegeven. Wat hier gebeurt, is alleen mogelijk door een G’ddelijke hand.” Tot aan zijn dood, afgelopen maart, was hij, op zijn manier, een religieus mens.

Terug naar Jom Kippoer, afgelopen vrijdagavond en shabbat. Het lukte me niet om me te concentreren. Continu waren er luchtverkeer en enorme knallen te horen. Regelmatig waren er ook luchtalarmen in het gehele noorden. En op een gegeven moment kwam het zo dichtbij dat we voor de zekerheid de schuilkelder opzochten.

Terwijl ik daar zat, met mijn gebedenboek in de hand, moest ik weer aan mijn vader denken. Ik mis hem intens, maar ik ben ook dankbaar dat hij niet bewust heeft meegemaakt wat er al sinds 7 oktober 2023 gaande is in het land. En ik weet niet of hij dit jaar gevast zou hebben.

Chag sameach en een shabbat met heel veel shalom,

Joanne